BLOG
De meerwaarde van theater in jouw herstelproces
Silke Lankveld
n dit artikel leg ik aan de hand van mijn eigen en andermans ervaringen uit waarom theater zo behulpzaam kan zijn na psychische ontwrichting, en wie weet dus ook in jouw proces. Afgelopen herfst heb ik zelf deelgenomen aan de 10 weekse cursus ‘presenteer jezelf’ door Frank Odijk. Ik heb een paar andere deelnemers geïnterviewd voor dit artikel.
Openheid en mentale veiligheid
Open zijn over je mentale klachten, je hebt vast al eens gehoord dat dat belangrijk is. Maar voor niet iedereen is het even makkelijk. Mijn ervaring is dat Sedna Herstelacademie daar een veilige omgeving voor is. Daarnaast kan toneel daar specifiek aan bijdragen, omdat het een mooie manier is om open te kunnen zijn over pijnlijke ervaringen: Tijdens het toneelspel dienen er zich momenten aan om te vertellen over jouw ervaringen, omdat het simpelweg aansluit op het onderwerp. Dit biedt een opening om te delen over jouw psychische kwetsbaarheid. Uiteraard hoef je alleen datgene te delen wat voor jou op dat moment goed voelt. Want gelukkig is er bij de herstelacademie nooit iets verplicht en er is veel ruimte voor jouw behoeftes. Zoals een deelneemster van de toneelcursus ook zegt: ‘mensen worden hier echt in hun waarde gelaten’. In de praktijk wordt er dan ook gedeeld over uitdagingen en obstakels in het leven, wat een gevoel van saamhorigheid geeft.
Middels herstelgericht toneelspelen heb je dus zelf ook de mogelijkheid om op een natuurlijke manier open te zijn over mentale klachten die spelen of bij jou gespeeld hebben.
Speelsheid en lichtheid
Zelf duurde het bij mij een paar sessies voordat ik wat licht- en speelsheid kon voelen en toelaten. Andere deelnemers geven aan dit wel direct al te ervaren. Het is fijn om op een lichte manier theater te maken over minder lichte onderwerpen. Als we bijvoorbeeld een opdracht doen, die te maken heeft met emoties, dan blijft het door toneelspelen licht terwijl je toch bezig bent met mentale gezondheid. En die combinatie kan erg prettig zijn!
Een deelnemer beschrijft dat ze tijdens het toneelspel weer even onbevangen kan genieten als een kind.
Behulpzame triggers
Wat ook voor kan komen tijdens het toneelspelen is dat bepaalde pijnstukken op een subtiele manier worden getriggerd. Ik ervaar dit zelf als behulpzaam, omdat ik het als een leermoment over mezelf en mijn binnenwereld beschouw. Je wordt getriggerd voor een reden en het wil jou alleen maar laten zien waar je nog wat meer aandacht aan mag besteden. Zoals mijn oude psychotherapeut altijd zei: ‘Jouw emoties willen je iets vertellen. Je brein heeft altijd het beste met je voor, ook als het even niet zo lijkt.’
Je eigen grenzen communiceren
Toneel spelen kan je ook leren je grenzen beter te leren kennen en bewaken.
We speelden bijvoorbeeld een keer een scène over een kerstdiner – er was iemand in de groep waarvoor dit erg dichtbij kwam en veel onprettige herinneringen opriep.
Na een paar keer met de scène geoefend te hebben, besloot diegene met de scène te stoppen; zij koos daarmee voor zichzelf en handelde naar wat het beste was voor haar. Ik zag dat ze dat aan het begin lastig vond, maar ze deed het toch. Dit is een goed voorbeeld hoe toneel je kan aanzetten tot (meer) zelfexpressie. Er zal nooit iemand zijn die gek opkijkt of je af zal wijzen op een bepaalde keuze. Je wordt juist aangemoedigd om te doen wat voor jou op dat moment goed voelt, niet meer en niet minder. En als je daardoor even niet mee kan draaien met het programma is dat 100% oké.
Je voelt je gehoord, begrepen en gesteund
In een herstelgroep zoals een herstelgerichte toneelcursus, ben je met gelijkgestemden. De kans is heel groot dat je je daardoor meer gehoord en gezien voelt. Iedereen die er is heeft namelijk op zijn of haar eigen manier ook te maken gehad met psychische ontwrichting. En iedereen staat open voor ontwikkeling op dit vlak. Een deelnemer zegt bijvoorbeeld: ‘We zijn hier allemaal voor hetzelfde, we hebben de neuzen dezelfde kant op’. Je kan je misschien wel voorstellen dat dat goed is voor de groepsbinding waardoor je meer connectie met anderen ervaart. Een deelnemer geeft aan dat ze die verbinding in de groep super prettig vindt, ze zegt: ‘zo doen we ook weleens oefeningen met complimentjes, dit vind ik heel fijn’.
Grote stappen in je ontwikkeling
Zoals ik eerder al aangaf, is er bij de herstelacademie nooit iets verplicht en moet je vooral geen druk voelen om te ‘moeten’ groeien. Als je je ervoor openstelt, komt het vanzelf, is mijn ervaring. Ik heb dit zien gebeuren bij anderen en zelf ook zo ervaren.
Dit is tevens een van de belangrijkste principes van herstelgericht werken: doordat zelfregie en vrije ruimte altijd gerespecteerd worden, kan groei gemakkelijker plaatsvinden.
Tijdens de 10-weekse cursus waar ik aan deelnam, heb ik mensen helemaal tot bloei zien komen. Dit erkent een andere deelnemer ook met een volmondig ‘ja’. Ik heb zelf door deze cursus echt weer kunnen voelen dat het oké is om in het dagelijks leven geen masker op te hebben. Juist ook wanneer het langere tijd niet goed gaat.
En tot slot…
Er zijn meerdere deelnemers die vooraf dachten dat toneel niks voor hen zou zijn. En toch hebben ze er positiviteit, zelfonderzoek en zoveel meer uit gehaald!
Eén van hen geeft ook aan dat ze het prettig vindt dat je anderen snel op een diepgaander niveau leert kennen, het gaat zoveel verder dan alleen praten!
Iemand dacht vooraf dat het wellicht een wat zweverige sfeer zou hebben, maar dat bleek helemaal niet het geval:‘ Frank de theatermaker is super duidelijk, de opdrachten zijn concreet en hij is ook nog eens een hele energieke man! ’ geeft een deelnemer aan. Ik ben het hier helemaal mee eens. Hij geeft sturing en meer dan voldoende ruimte voor eigen input en waar nodig aanpassingen, zodat ieder individu zich prettig voelt.
Kortom, toneel biedt dus een hele veilige en natuurlijke weg om te delen over jouw verhaal. Je wordt uitgenodigd om daarbij uit je comfortzone te stappen. Ik kan het iedereen aanraden!